TRẦN KHẢI THANH THỦY - CHUYỆN THƯỜNG NGÀY Ở TÙ (1)

CHUYỆN THƯỜNG NGÀY Ở TÙ (1)

Trần Khải Thanh Thủy

I- Giở mặt như tù:


Sáng nào cũng vậy, 5 giờ kém 15 phút, lũ tù thường phạm và chính trị chúng tôi phải trở dạy, gấp chăn màn, gối lên khu để đồ đạc, nơi sát trần rồi mắt nhắm mắt mở ,ngáp ngắn ngáp dài chờ cán bộ quản giáo vào điểm. Trời sớm đến nỗi trăng vẫn còn treo giữa đỉnh trời ,vạn vật còn ngái ngủ, từ khăn mặt đến bàn chải đánh răng đều giống chủ, đang còn uể oải nuối tiếc giấc mơ của mình sau một đêm ngắn ngủi.

Cả thẩy 61 người thì 50 người có thói quen “bỏ của chạy lấy người” từ sáng sớm, vì thế hố xí hai ngăn do đảng sáng lập, do trại dập khuôn, luôn trở nên quá tải. Tất cả đều phải ôm bụng, ôm quần chờ sự giải thoát chóng đến với mình. Trong ngó ra, ngoài ngó vào, những câu hỏi muôn thưở vang lên như một điệp khúc:


- Xong chưa, sao lâu thế ?

- Cứ chờ đấy, còn xơi nhớ!

- Lại vừa ị, vừa xơi hay sao mà chậm khủng khiếp

- ĐM mày, nếu bốc cứt lên mà ăn vã được thì lũ cẩu chúng mày đã sực hết rồi, chả còn đến lượt bà mày đâu, nhớ. Tử tế thì bố mày cắt cứt đứng lên cho mà đi, nếu không cứ chịu khó mà ngồi chờ đấy con ạ

- Tiên sư cha nhà mày, nếu còn ngồi được thì bố mày đã chẳng phải lên tiếng. Đến đứng ôm quần mà chờ cũng không nổi đây này. Nhanh lên, không bố mày thải ra đây bây giờ. Đồ chết dấp, thối thây, ăn cho lắm vào rồi ngồi ì ra đấy báo hại cả buồng.

- Mả mẹ mày, cơm tù thì có chó gì mà ăn, chẳng qua bố mày bị táo bón vì thiếu rau xanh nên mới phải ngồi đây, mày tưởng bố mày sướng lắm à?

Ngày nào cũng vậy, đôi co, cãi cọ, lý sự…bằng những ngôn từ cục cằn nhất mà bọn tù án ngắn, án dài có thể nghĩ ra được. Thời gian đầu tôi sợ rúm tứ túc lại vì những lời nói tục, chửi bậy, tư duy bản năng của họ. Đã từng tiếp xúc với cả trăm nghìn người dân oan, hay đầu gấu, băng đảng xã hội đen. Trong số họ, không thiếu gì những kẻ có đầu, có đuôi mà thiếu khúc giữa (đầu trộm, đuôi cướp) nhưng chỉ là thoáng qua, ấn tượng tuy nặng nề, nhưng không đến mức bị đầu độc, ám ảnh nghiêm trọng đến mức này, mỗi ngày 24/24 tiếng đồng hồ. Ngay cả giấc ngủ cũng không được yên vì chỗ ngủ qúa chật chội, trong khi quy định của cục V26 là 60 cm (3 gang tay một người) thì ngay cả cái quy định vô cùng bất nhân, bất nghĩa này cũng không đủ, vì số lượng tù qúa lớn. Ngày nào cũng có người mãn hạn tù, ra khỏi khu vực trại giam, song đầu vào luôn lớn hơn đầu ra. Thôi thì tù Thanh Hóa, tù Hải Phòng , tù Hà Nội , Quảng Ninh lũ lượt đổ về. Vài ba ngày một lượt cán bộ phải “đón tiếp” tù vào bằng cách khám xét quần áo, thân thể, bố trí vào phòng tạm để học nội quy nửa tháng, sau đó mới phân về các đội. Cứ có tiền thì được vào đội nhàn, đội tốt, như may, thêu, dệt chiếu, đội làm vàng mã. Mưa không tới mặt, nắng chẳng tới đầu, chỉ cắm đầu cắm cổ ngoài xưởng chạy theo mức khoán quy định. Còn không tiền thì rơi tự do vào đội đồng, đội ruộng, đội chăn nuôi trong khu vực nông nghiệp. Dù ngày mưa, ngày nắng hay bão chết cò cũng phải dầm thân. Có sụt sịt, cảm cúm hay ốm đau cũng không được nghỉ vì đã được cán bộ y tế khám xét cho uống thuốc rồi, cố tình nghỉ sẽ được vào phòng kỷ luật “dưỡng bệnh”. Ăn đói, nhịn khát, không vệ sinh tắm rửa (cả ngày chỉ được sử dụng một chai lavi bé tí xíu , nếu uống thì đành phải bỏ quên “em bé” còn nếu muốn “em bé” sạch sẽ, thơm tho, không tiết chất nhờn, mùi hôi, gây viêm nhiễm thì nhịn uống. Ngay cả việc tiểu tiện, vệ sinh cũng không có nước mà dội, cứ bậy ra lúc nào thì phải tự ngửi lúc đó, cho đến khi hết một tuần. Nhiều trường hợp vừa được dắt ra khỏi buồng kỷ luật lại lập tức bị quay trở lại chỉ vì thiếu “lễ tiết” với cán bộ:

- Ông bà cho cháu ăn thì phải cho nước để cháu dội vệ sinh chứ, làm cái thằng quản tù chứ cái đéo gì mà ác thế?

Đúng là “giở mặt” như tù.

Bị đập lệnh thứ hai vào mặt, đa số ra khỏi phòng kỷ luật phải có người dìu, vì mỗi ngày hai bữa, mỗi bữa chỉ được một bát cơm con, không thức ăn. Ngủ càng không được vì muỗi như trấu, chả cứ ban đêm mà ban ngày cũng lượn lờ kêu u u trước mặt, đập mỏi tay, cứ mỗi lần xòe bàn tay ra là be bét máu. Lệnh đầu còn tỉnh táo, tĩnh trí mà đập, từ lệnh thứ hai trở đi, đành làm mồi cho bọn muỗi đói, không đủ sức để giơ tay lên nữa. Đến khi hết lệnh, tù tự giác vào đón ra, hoa mắt chóng mặt không kéo nổi quần lên (*), mặc tù tự giác muốn vần, muốn xoay, muốn khênh, muốn cõng thế nào cũng được. Thế là từ ốm vờ, “chống đối không chịu lao động thành ốm thật, ốm vĩnh viễn luôn.

Nhiều trường hợp khỏe hơn, không phải “tạt ngang” vào khu vực trạm xá, nhưng nước da tái nhợt, xanh lét, vì thiếu ăn, thiếu khí, người bẩn thỉu, ghét bờ ghét bụi, đi cách xa cả mét còn ngửi thấy mùi hôi. Quần áo mặc trên người bẩn thỉu đã đành, nhưng khổ nhất với cánh chị em vẫn là quần áo lót. Từ màu hồng, màu vàng, màu trắng đã ngả sang màu cháo lòng hoặc đen xỉn, chỉ còn nước nhắm mắt vứt vào thùng rác để phi tang, chứ không thể nào sử dụng lại được nữa. Cho dù trong nhà tù cộng sản, quần áo lót cũng được coi là một món hàng sa xỉ, mỗi năm chỉ được phát hai chiếc loại rẻ tiền, chóng rách nhất, nên không thể tự tiện mà vứt dễ dàng như thế được.

“Bỏ của chạy lấy người” xong, tất cả lại nháo nhào ra khu vực giếng công cộng để rửa mặt, đánh răng…Có lẽ vào tù cộng sản, hai khái niệm đầu tiên cần phải quên đó là công bằng và sạch sẽ. Ngoài đời có tiền sẽ kê được chỗ đứng cho mình, trong tù tiền càng quan trọng hơn. Tuy không thành “ông nọ bà kia” song cũng thoát khỏi cảnh “con nọ thằng kia”, được lòng quản giáo, đỡ bị hành, lại không phải “hạ” mình trong mắt bọn tù.
Ở tù muốn có tiền thì chỉ còn nước duy nhất là đánh bạc và …trông vào gia đình. Bình thường ăn cơm muối cả tháng cũng được nhưng hễ gia đình lên là phải rải tiền khắp lượt, từ người đưa đi gặp để tranh thủ được nhiều thời gian hơn, để còn hỏi thăm chuyện tình cảm con cái, ông bà, chuyện làm ăn sinh sống bên ngoài , sau đó là để cán bộ lờ đi , không bắt bẻ phải nhận quà theo quy định (5-7 kg/ một người), khi qua cổng lại phải hối lộ cán bộ trực cổng để bà khám xét qua loa, cho mang hàng qúa số lượng và hàng “vi phạm” vào, đặc biệt là tiền mặt, vì trại cấm tiêu tiền mặt( theo quy định của cục V26) cũng là để mỗi lần qua cổng phủ, dù xuất trại đi làm hay từ xưởng trở về, ông hay bà cũng bỏ qúa cho …dù chỉ là năm quả chanh, vài quả cà chua, tô canh, miếng thịt lợn mua ngoài dân, giá rẻ bằng nửa giá canteen của trại, lại “ngon lành cành đào”. Sau nữa là đến bà “quản” bà đội, tức cán bộ quản giáo của đội mình, để bà xuê xoa về việc đóng sản phẩm hàng tháng. Có thể được nợ lại tháng sau, có thể bỏ qua một vài lỗi kỹ thuật, và điều quan trọng nhất là sau mỗi kỳ bình bầu xếp loại đạo đức vẫn giữ nguyên loại tốt hoặc khá để mỗi năm hai đợt 30-4, 2-9 còn được đưa vào xét giảm 3 tháng, 6 tháng (án ngắn ) hoặc một năm , hai năm (án dài)… Vì vậy việc mua cán bộ đã thành luật bất thành văn trong các trại tù, không khác được


II. Luật bất thành văn


Ngay ngày đầu tiên tôi vào trại , Hà Cổ Nhuế đi gặp gia đình về đã nhăn nhó nói với tôi:

- Chị Thủy ạ, bố em đem vào 7 triệu mà em chỉ giữ cho mình được hai triệu để tiêu vặt trong mấy tháng

- Ơ tôi làm bộ ngạc nhiên: Thế 5 triệu kia đi đâu?

Hà cúi đầu nói nhỏ vào tai tôi:

- Phải làm luật chị hiểu không, em chạy từ đội ruộng về đội thêu đã mất tiêu hai triệu rồi, cứ mỗi cửa 500 nghìn, còn lại 3 triệu bố em biếu các thầy, sau này còn có cửa để lo lót đầu ra, Chỉ cần thêm dăm bảy triệu thì ít nhất nó cũng xuống khung cho mình 3 tháng

Thấy tôi cứ ngây ra như kẻ mắc bệnh trì độn, ngơ ngẩn… Không muốn để tôi phải lăn tăn lâu, Hà hạ giọng, ra vẻ quan trọng :

- Chị không phải tù cùng đinh như bọn em, chị không hiểu đâu, đảm bảo cả mấy năm chị ở đây, mả bố thằng nào, con nào dám ăn của chị một xu, nhưng bọn em khác, và Hà hạ giọng, kết luận một câu xanh rờn:

- Ở tù nước mình nó thế, nhục lắm chị à.

Cũng vì đã thành luật ngầm rồi, nên bất kỳ ai cũng không qua được cửa ải ấy, một chị ở Nha Trang mà tôi quen và ngấm ngầm giúp đỡ, kể lại với tôi:

- Tội lắm em ạ, con chị nó đi từ trong Sài Gòn ra, đem được cho mẹ vài thứ đồ lặt vặt mua ở canteen, chị mới hỏi nó: – Ơ sao con không cho mẹ tiền mặt à?

Nó ngớ ngẩn hỏi lại:

- Mẹ ơi ở tù thì mọi thứ trại phát, mẹ còn tiêu tiền mặt làm gì, ai cho mẹ tiêu?

Chị dở khóc dở cười bảo nó:

- Con ơi, mẹ ở trại này mấy tháng nay rồi, mẹ phải biết hơn con chứ

Thế là nó móc túi nọ túi kia tất tật được 350 nghìn đưa cho mẹ, còn nó thì phải thuê xe ôm về Hà Nội gặp người quen mới vay được tiền trả, chứ đi xe khách của nhà nước thì ai bán vé cho mà lên nếu không có tiền. Khổ thế đấy em ạ.

Biết rõ luật rừng trong trại, tôi hỏi:

- Nếu như thế thì hiện chị còn bao nhiêu, có đủ tiền trả nợ không?

Chị rơm rớm nước mắt :

- Chỉ trả được 50 nghìn thôi em à, còn phải đưa cho các bà hết rồi, người năm chục, người một trăm.

Thật là chó cắn áo rách, tôi gầm lên trong óc, cổ họng réo sôi một nỗi bực tức mơ hồ.

Chả là trong thời gian ở cùng phòng với chị trước khi tách đội, tôi biết rất rõ gia cảnh chị. Từng là công an của chế độ mới sau 1975, chỉ vì bán bến, bán bãi cho người vượt biên lấy mấy chỉ vàng chia nhau mà chị bị “khật”, rồi vợ chồng bỏ nhau, cuộc đời chị cứ như chiếc xe bị tuột dốc, càng ngày càng lún sâu vào vũng bùn tội lỗi. Chị bắt đầu sa vào con đường buôn bán ma túy. Lần đầu bị án 2 năm, lần sau án 9 năm, đi tù 6 năm thì được thả, không có tiền tìm về Nha Trang thăm con, chị đành nhắm mắt làm liều, ở lại Hà Nội giúp bạn chuyển mối hàng cho các con nghiện, mỗi ngày được trả một triệu. Chị dự định làm đúng 20 ngày lấy 20 triệu đủ tiền mua vé và chi phí dọc đường sẽ ngừng luôn. Đến ngày thứ 19 thì chị bị bắt, tổng cộng chị ra tù chưa đầy một tháng trời đã bị bắt trở lại. Lại hai bàn tay trắng xây nên đời tù.

Để tồn tại trong bối cảnh thiếu ăn, thiếu mặc, đầy cực nhọc, khó khăn chị phải múc và gánh nước thuê cho bạn tù, mỗi ngày mỗi người trả chị 1.000 đồng, không trưa nào chị được nghỉ, cứ quần quật từ 5 giờ sáng tới tối thui, cũng chỉ được mỗi tháng 90.000 bằng 2/3 thùng mì tôm(30 gói) bán ở trại

Vì mức khoán qúa cao, không thể làm 8 tiếng ngoài xưởng được, chị phải đem bạc về trại tranh thủ đêm đến san ra trước, không ngờ bị cán bộ tịch thu khi khám xét, và bà đội thì bắt đền, cực chẳng đã chị tìm đến tôi, kể lể, nài xin. Không có tiền mặt, tôi bèn cho chị một thùng mì để bán đi, lấy ra 100.000 trả cho bà, bù vào hai chi bạc đã mất.

Bây giờ con chị lặn lội tìm vào. Cùng cảnh nhà nghèo, bố mẹ bỏ nhau, ở với bà ngoại, khi bà ngoại mất thì tự lo liệu kiếm sống bằng cách làm thuê làm mướn, nuôi thân cũng không đủ, huống hồ phải nuôi mẹ trong tù? Vì vậy nửa năm một lần ra thăm nuôi mẹ là mừng rồi, mọi sự trong trại chị phải lo hết. Mà ở trại cộng sản thì biết bao nhiêu thứ phải lo, nào tiền ăn uống hàng ngày( Nếu triền miên cơm trại thì chỉ có nước suy dinh dưỡng mà chết thôi), lại còn phải mua cán bộ, đóng góp bao nhiêu thứ theo kiểu “Trại và phạm nhân cùng làm”, từ việc quét vôi lại các bức tường đầu năm đón tết, đón các phái đoàn kiểm tra, cũng tù phải bỏ tiền ra mua vôi thuê đội xây dựng quét, đến việc xây tường bao xung quanh lòng giếng lấy chỗ tắm giặt , tiền mua quạt để trại lắp trong buồng, tiền thuê người dọn vệ sinh trong 5 ngày nghỉ tết v.v trăm thứ tiền không khác gì ở ngoài xã hội, tất cả chỉ trông vào sức vóc chị, vì thế chỉ vài tháng sau khi quay lại trại, chị gầy đen như quỷ đói, nợ nần ngập đầy thân.

Ngoài hai trường hợp cụ thể trên, còn vô thiên lủng những trường hợp dở mếu dở cười khác. Oanh- vốn ở Khâm Thiên gần nhà tôi, ngay khi tôi vừa đến trại, ra mắt hội đồng hương Hà Nội, Oanh đã ngấm ngầm gửi Phạm Thanh Nghiên cho tôi 35.000 đồng tiền mặt để chi tiêu trong những ngày đầu chưa gặp gia đình. Chỉ vì muốn giảm 9 tháng trong đợt xét giảm ngày 2/9 tới mà Oanh phải mất toi 10 triệu. Cò kè bớt một thêm hai mãi, số tiền của Oanh vẫn không được cán bộ xét duyệt, kết quả lần giảm ấy tên Oanh bị bỏ qua vì cơ số đạn bắn chưa đủ(!). Phải nói Oanh đã tức tối lồng lộn lên như thế nào, khi tiền mất hận mang, mình thì …bị bỏ vào khám (khu kỷ luật) vì tội “vu khống” cán bộ.. Chắc chắn có thêm 8 hay 10 triệu nữa, Oanh sẽ ung dung lọt qua cổng trại mà về với chồng con trước 9 tháng. Chỉ vì vốn ngắn, án dài nên Oanh đành phải chết câm chết lặng, mòn mỏi thêm 9 tháng trong tù.

Nguyễn thị Hằng còn gọi là Hằng Phát Lộc ( nhà ở ngõ Phát Lộc) quận Hoàn Kiếm Hà Nội, lại hoàn toàn ngược lại. Chồng cũ của Hằng vốn là công an, nên tuy bị bắt về tội buôn bán ma túy trái phép, thay vì tù chung thân hoặc “dựa cột”, thì Hằng… dựa vào vai chồng cũ để làm luật còn 11 năm. Đi được hơn nửa thời gian, Hằng lại tìm cách nhắn qua ông bà quản giáo tới tai chồng cố gắng lo cho Hằng giảm 18 tháng , để còn kịp đi chợ trước ngày ông công, ông Táo. Vốn biết rõ sức mạnh của đồng tiền cũng là quen đường ngang ngõ tắt trong cái gọi là luật pháp của nhà nước Cộng Hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam nên thay vì chồng đủ số tiền 30 triệu như Hằng dặn, anh chồng cũ thương vợ, hào phóng cho thêm hẳn 10 triệu để trọn đường lo lót. Kết quả trong đợt xét giảm của trại, Hằng là một trong số ít người may mắn được lọt vào tốp quán quân, giảm liền 24 tháng. Cho nên thay vì ngày 23/12 (âm) mới về thì giữa mùa hè đỏ lửa tràn ngập tiếng ve ngân Hằng đã khăn áo gió đưa ra khỏi trại trở về Hà Nội trên chiếc xe của công an phường do đích thân chồng cũ của Hằng lái…


(Còn nữa)


© T.K.T.T
© Đàn Chim Việt

_______________

(*) Theo quy định của trại, tất cả các tù kỷ luật đều phải tháo giải rút khỏi chiếc quần đang mặc(do trại phát) vì sợ tù qúa phẫn uất mà dùng giải rút thắt cổ tự tử